Ekonominin konuşulmadığı ortam yok. Halkın büyük kısmı hayatını devam ettirmek için telde yürüyen cambazlar gibi çok dikkatli hareket ediyor. Marketlere, bakkallara ve pazar yerlerine giren insanlarımızın pek çoğunun gözü etiketlerde… Çoğunluk, gıda ürünlerini nasıl daha ucuza alabilirim derdinde. Giyim-kuşam mekanları da aynı. Fiyatlar el yakıyor. İtirazı olan varsa ve de “bizde her şey çok ucuz” düşüncesine takılı kalanlar mevcutsa bahsettiğimiz mekanlara bir girsin… Girsin ki, ülke gerçeklerini gözüyle görsün... Ekonominin şakası yok.
Küresel Servet Raporuna göre Türkiye'deki nüfusun %5'lik kesimi, 1trilyon 41 milyar dolarlık servetin %59.2'sini elinde bulunduruyor. Nüfusun % 95'lik kesimi ise bu servetten %40.8'lik pay alıyor. Genel halimiz böyle iken ve de çoğunluğa tasarruf önerisi yapılırken devlet adına hizmet edenler, yıllardır bu öneriye hiç uymadılar. Savurganlık, gösteriş ve tantanalı hayat tarzı alabildiğine sürüyor. Uçaklara, makam otomobillerine, kiralanan binalara ve araçlara çok yüklü paralar ödeniyor. Ulusal basına kuruluşlarına yansıyan bilgilere göre yılbaşından bu yana aradan geçen 7 ay içinde uçaklara, helikopterlere ve otomobillere ödenen paraların dökümü şöyle… Kiralık uçağa 1,6 milyar TL, kiralık taşıtlara 1,4 milyar TL, kiralık binalara 726 milyon TL, temsil ve tanıtıma 565 milyon TL. Bu paraların çok büyük kısmı da % 5'lik kaymak tabakanın dışında kalan %95'lik kesimden tahsil edilen vergilerden ödeniyor. Genel bütçede gittikçe büyüyen koca deliğin sebeplerinden birinin de savurganlık olduğu gayet açık. Devlet adına hizmet veren kurumların ve kişilerin pek çoğu gerçeklere kulak asmadan yapacağını yapıyor. En küçük birimdeki makam sahibi bile “itibar” peşinde. Devlet geliriyle itibar sağlanmaz. Laf sırası geldiğinde hemen Hz.Ömer'in adalet anlayışı örnek verilip; “Hz. Ömer devlet için çalışırken devlet bütçesinden aldığı mumu, şahsi işlerini yaparken de kendi kesesinden aldığı mumu yakarmış” denir. Keşke kamu adına hizmet verenler, O'nun bu anlayışına itibar edip çalışsalar. Kamu çalışanlarının bu konuda eğitilerek “Devletin malı deniz” anlayışının terk edilmesi gerekiyor.
Bütçedeki kara deliği büyüten sebeplerin başında savurganlığın geldiğini dilimizin döndüğünce izah etmeye gayret ettik. Uzmanlık alanı ekonomi olanlar da zaten her gün televizyon kanallarında bas bas bağırarak bu gidişata dikkat çekmeye gayret ediyorlar. Durum vahim olmasa “zam furyası” durur. Halk rahat bir nefes alır. Şeker, un, yağ, çay, peynir, yoğurt gibi temel gıda ürünlerinin fiyatları aldı başını gidiyor. İçlerinden sadece çay'ı örnek verelim. Haziran'da % 43, Temmuz'da % 9,5 oranında zam yapan Çay-Kur, geçtiğimiz haftada çay fiyatlarına % 4,5 oranında bir zam daha yaptı. Bu artışlarla “bir bardak çayın hatırı, bir fincan kahvenin hatırına” yetişti. Zira çay'a zam yapıldığını duyan kahveciler de derhal harekete geçtiler.
Ekonomide üç yıllık yeni bir sürece girildiğini seçimlerden sonra göreve başlayan yeni Maliye Bakanı her fırsatta izah ediyor. Bu konuda çok konuşulan bir başka bahis ise bundan evvelki Maliye Bakanı'nın ekonomik mevzuata soktuğu Kur Korumalı Mevduat sistemi oldu. Kısacası KKM… Tıpkı Kırım Kongo Kanamalı Ateşi gibi. Bu hastalığın kısaltılmış hale de KKKA… Kene ısırması ile başlıyor. Ekonomideki KKM sistemi de bütçeye kene gibi yapışmış durumda. Bankalarda KKM hesabı açanlara genel bütçeden müthiş bir ödeme yapılıyor. Bu husustaki son dönem verileri şöyle… Temmuz ayında 34,5 milyar liraya çıkan kur korumalı mevduat gideri, aylık bazda 2023 yılının zirvesini gördü. Yılın ilk 7 ayındaki KKM gideri ise 59.5 milyar liraya çıktı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nca yayımlanan verilere göre, kur korumalı mevduatın (KKM) toplam büyüklüğü 4 Ağustos haftası itibariyle 3,28 trilyon lira olmuştu. KKM gideri temmuzda 34,5 milyar lirayla bu yılın en yüksek aylık seviyesini gördü. KKM'nin bütçe yükü, Mayıs ayında 1,63 milyar TL olmuş, Haziran'da ise 20.6 milyar TL seviyesine yükselmişti. Son iki ayda ciddi yükseliş yaşandığı gözlendi. KKM'nin merkezi bütçeye maliyeti geçtiğimiz yıl 92.5 milyar TL'yi bulmuştu. İşimiz zor… Hele kış ayları ekonomik açıdan “çok sıcak” geçecek…
